'Onze intensieve zorg is goed, maar met meer autonomie wordt het alleen maar beter'

“Wij gaan goed voor u zorgen”, dat krijg je als patiënt op de intensive care vaak te horen. Maar wat betekent dat nou eigenlijk? Wat houdt goede zorg op een intensivecare-afdeling in? Daarover houdt intensivecare-verpleegkundige en lector Critical Care in het AMC Frederique Paulus vandaag haar inaugurale rede.

Op de intensive care worden patiënten intensief verzorgd. Vaak worden er bij hen veel en vaak invasieve behandelmethoden toegepast, zoals kunstmatige beademing en de daarbij behorende luchtwegzorg. Het grootste deel van die zorg wordt uitgevoerd door verpleegkundigen. Maar hoe effectief zijn al die handelingen die zij uitvoeren eigenlijk? Zijn de interventies, of de frequentie waarin die worden ingezet, altijd het beste voor de patiënt? En welke complicaties ontstaan er als gevolg van die interventies? Paulus pleit voor meer onderzoek naar verpleegkundige intensivecare-zorg en vooral ook: onderzoek door verpleegkundigen zelf. 

Waarom ben je hier onderzoek naar gaan doen? Kwam je er als verpleegkundige in de praktijk achter dat er misschien te veel werd gedaan?

“Het is niet zo dat er te veel wordt gedaan. De intensivecare-zorg in Nederland is heel goed, de verpleegkundigen doen hun werk met de grootst mogelijke zorg en kunde. In de intensivecare-zorg zijn we gewend om te handelen, niets doen gaat in tegen de basishouding van de intensivecare-verpleegkundige. Maar voor veel van het verpleegkundig handelen met betrekking tot de luchtwegzorg hebben we nauwelijks wetenschappelijke onderbouwing. Het is daarom belangrijk dat verpleegkundigen zich veel vaker de vraag gaan stellen: werkt mijn zorg wel en hoe kom ik daarachter?"

Maar is het niet altijd beter om meer te doen in plaats van minder? Wegen de eventuele complicaties van ‘overbehandelen’ niet op tegen de risico’s die dat niet doen met zich meebrengt?

"Niet altijd. We doen veel dingen preventief, maar voorkomen we daar wel echt iets mee? Een behandeling die we bijvoorbeeld al decennia lang toepassen is het preventief vernevelen van medicijnen bij beademde patiënten. Uit recent onderzoek, uitgevoerd door onze onderzoeksgroep, is gebleken dat dit niet zinvol is. Bovendien lieten we ook zien dat preventief vernevelen vaker met complicaties, zoals hartritmestoornissen, stress en onrust bij de patiënt, gepaard ging. Conclusie: minder vaak vernevelen dus. Dat is niet alleen beter voor de patiënt, maar betekent ook minder verpleegtijd en lagere kosten. De tijd die dat bespaart kunnen verpleegkundigen besteden aan andere belangrijke taken. En dit is nog maar één voorbeeld, er zijn veel meer handelingen binnen het domein van de intensivecare-verpleegkundige die kritische evaluatie verdienen. Bovendien zou dat onderzoek gedaan moeten worden door klinisch actieve verpleegkundigen. Intensivecare-verpleegkundigen moeten veel meer toegang hebben tot het vergaren en eigenhandig inzetten van wetenschappelijke bevindingen in hun dagelijks werk."

Eigenlijk zeg je dus: praktische zorg, onderzoek en onderwijs moeten veel meer met elkaar verbonden worden voor en door de mensen die die zorg daadwerkelijk bieden?

"Zeker. Er wordt binnen de intensivecare-zorg door verpleegkundig onderzoekers al aardig aan de weg getimmerd. Op een aantal onderwerpen is al veel expertise, maar dat moet wel beter vertaald worden naar het handelen in de praktijk. Richtlijnontwikkeling binnen de intensivecare-verpleegkunde is nog maar heel beperkt. Dat komt omdat richtlijnontwikkeling tijdrovend is en financiering bijna niet beschikbaar. Ik pleit ervoor dat richtlijnontwikkeling veel vaker interprofessioneel, samen met de medische discipline wordt ingestoken, maar ook daar is budget voor nodig. Meer invloed op hoe invulling gegeven wordt aan de zorg en hoe de zorg wordt georganiseerd is heel belangrijk voor onze beroepsgroep. Meer autonomie zorgt ervoor dat we meer voldoening kunnen halen uit ons werk en dat we dat werk nog beter kunnen doen dan we nu al doen.”

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.