Column Stomaverpleegkundige: de dagelijkse praktijk

Sinds 2,5 jaar is Kim aan het werk als stomaverpleegkundige in het St. Jans Gasthuis in Weert. Een kleiner ziekenhuis, waar niet alle grote ingrepen gedaan worden, maar zorg voor de stomadragers net zo onontbeerlijk is.

Ze begon met 1 dag per week, maar de uren voor stomazorg en coloncare zijn nu uitgebreid naar 20 uur per week. Als Kim afwezig is, is er een back-up van de stomawerkgroep van de verpleegafdeling, medisch speciaalzaak en thuiszorg verpleegkundigen. Voor deze column vertelt Kim over het pad dat zij samen met mevrouw van de Gast heeft gelopen.

Kennismaking

Kim ontmoet mw. van de Gast midden in haar behandeltraject voor mammacarcinoom. Door de behandeling met chemotherapie kreeg ze problemen met de ontlasting. Diverticulitis, buikpijn, incontinentieproblemen. Dit zorgde voor zoveel ongemak dat besloten wordt om een dubbelloops colostoma op het transversum, rechtsboven op de buik, aan te leggen.

Mw. kwam met haar man bij Kim op de polikliniek en werd eigenlijk direct emotioneel. Dit wordt veroorzaakt door haar jeugdervaringen. Haar moeder heeft altijd tegen haar gezegd dat ze niet goed genoeg was. Ze heeft zich daardoor altijd vies gevoeld en niet gewaardeerd. Ze kreeg steeds te horen dat ze zich niet goed verzorgde, niet schoon genoeg zou zijn en stonk. Hierdoor zag ze nu erg op tegen het krijgen en verzorgen van de stoma.

Aanleg stoma

In april is ze geopereerd. Na de operatie doet ze echt haar best, kijkt mee met de verzorging maar de emoties zitten heel hoog. Ze is vaak in tranen. Haar man ondersteunt haar wel. Mw. voelde zich zelfs schuldig naar Kim toe, dat ze zo “lastig” is voor Kim. Maar natuurlijk is dat niet wat je als stomaverpleegkundige denkt. Voor Kim is de uitdaging om mw. goed te begeleiden. Tegelijkertijd beoordeelt ze steeds of ze dit zelf kan of dat ze meer gebaat is bij hulp van bijvoorbeeld een psycholoog.

Mw. van der Gast krijgt veel vertrouwen in Kim, mede doordat ze de ruimte geeft voor de emoties en mw. zelf de regie heeft bij het aanleren van de verzorging. Thuis krijgt ze in het begin even hulp van thuiszorg maar ze heeft het zelf leren verzorgen vooral samen met haar man stapje voor stapje opgepakt. Bij de policontroles plant Kim extra tijd voor mw. in zodat er ook nu ruimte is om emoties te uiten. Hierbij kiest Kim om mw. positief te stimuleren bijvoorbeeld door uit te leggen dat ze haar eigen lichaam het beste kent, nu juist minder pijn en een betere stoelgang heeft. Door de nog steeds lopende behandeling voor de mammacarcinoom waren er al zo veel hulpverleners die aan haar lichaam zaten. Als mw. dit stukje zelf kan doen geeft dat een positief gevoel.

Het dagelijks leven

Na circa 2 à 3 maanden is mw. er weer aan toe om de gewone dingen van het dagelijks leven voorzichtig op te pakken. Ook hiervoor geeft Kim tips en adviezen zoals “begin met een kort bezoekje bij een vertrouwd iemand”. In de zomer heeft mw. een fietstochtje gemaakt en onderweg op een “vreemd” toilet haar stoma verzorgd; ondanks dat dit met de nodige emoties gepaard gaat een hele overwinning!

Omdat mw. vroeger op hoog niveau heeft gesport wil ze ook graag weer zwemmen. Om vertrouwen te krijgen wat het stomazakje in het water zou doen adviseert Kim mw. om thuis eerst eens in het ligbad te gaan en dan te ervaren wat er met het stomazakje gebeurt. Dit heeft ze gedaan en zorgde nog voor een hilarische situatie: ze kon niet meer uit het bad komen, doordat ze nog verzwakt was. Bij een volgende policontrole kon mw. dit lachend aan Kim vertellen.

In het najaar is de oncologische behandeling afgerond en wordt het opheffen van de stoma op de poli chirurgie besproken.

Op dat moment blijkt haar man een uitgezaaid oncologisch proces te hebben. Daardoor moet mw. nu de stomazorg alleen doen, ook hierbij geeft Kim weer steun en praktische tips. Op de poli oefent ze samen met mw. hoe zij staande zelf de zorg goed kan uitvoeren. Haar man komt al vrij snel te overlijden. Hierdoor heeft mw. nu eerst rust nodig.

Een jaar later

Bij controle blijkt er nog steeds diverticulitis in het sigmoïd te zijn, waarvoor in ieder geval resectie nodig is.  De optie wordt aangeboden om de stoma ook direct op te heffen of in een later stadium. Ook in deze fase heeft mw. regelmatig contact met Kim. Mw. van de Gast geeft aan dat ze wel twijfelt om de stoma op te heffen. Ook nu kan ze haar verhaal weer kwijt op de stomapoli. Ze besluit dat ze de stoma wil houden.

Zo’n anderhalf jaar nadat mw. de stoma heeft gekregen, tijdens de behandeling voor de mammacarcinoom, wordt mw. opnieuw geopereerd. Er wordt een sigmoïdresectie gedaan.

In de periode na deze operatie komt mw. van de Gast nog meerdere keren bij Kim op de poli. Voor stomacontrole omdat de buik misschien veranderd door de operatie, maar ook voor algemene ondersteuning. Gelukkig is de stoma technisch goed en ervaart mw. geen huidproblemen of andere complicaties. Na het verzorgen van haar man heeft ze een kleine hernia bij de stoma ontwikkeld maar die kan met een stevig broekje ondersteund worden. Mw. gebruikt een eendelig open systeem, de ontlasting is brijig.

Overpeinzing

Mw. van de Gast is door een moeilijke periode gegaan. De stomaverpleegkundige zorg van Kim is in alle verschillende fasen voor mw. een grote steun geweest. Mw. heeft verteld dat ze erg dankbaar is voor de steun en hulp en veel vertrouwen heeft in Kim.

Doordat Kim open stond voor alle emoties, haar tijd en ruimte heeft gegeven voelde zij zich veilig. Daarnaast kijkt Kim zelf ook steeds kritisch naar haar eigen capaciteiten; overweegt telkens of zij de begeleiding kan doen of dat mw. beter af zou zijn met een andere zorgverlener. Dit draagt bij om het beste te doen voor de individuele patiënt.

Het grootste bewijs voor de impact van de begeleiding is wel het feit dat mw. zelf besluit om de stoma niet op te laten heffen. En dit nadat er in de beginfase zoveel emoties waren rondom de stoma. Samen met Kim en haar naasten heeft mevrouw van de Gast ervaren dat ze haar leven toch kan leven met een stoma en dat dit haar nu meer zekerheid geeft dan leven zonder stoma.

Kim de Kleijn- van der Wal - Stomaverpleegkundige St. Jans Gasthuis Weert

[tekst: Jolanda Smelt]